Status organizacji pożytku publicznego

Na mocy przepisów ustawy z 2004 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie zostały powołane instytucje pożytku publicznego, świadczące usługi w zakresie szeroko rozumianych interesów społecznych. Ramy dla ich funkcjonowania określa status organizacji pożytku publicznego, o którym za chwilę opowiemy więcej. Jak działają instytucje pożytku publicznego i jakie przywileje oraz obowiązki wynikają z ich statusu?

Czym jest status organizacji pożytku publicznego zgodnie z ustawą?

Status organizacji pożytku publicznego to stan prawny poświadczający spełnianie przez daną organizację pozarządową wymogów ustawy. Potwierdzenie statusu organizacji pożytku publicznego następuje na drodze wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, a wykreślenie instytucji pożytku publicznego z listy może mieć miejsce tylko na drodze sądowej. Nadanie statusu OPP wymaga zaangażowania ze strony samej organizacji i złożenie odpowiedniego wniosku. Fundacje pożytku publicznego na mocy swojego statusu otrzymują szereg przywilejów podatkowych. OPP są zwolnione z uiszczana podatku dochodowego od osób prawnych i nieruchomości. Nie płacą podatku od czynności cywilnoprawnych i nie dokonują opłat skarbowych i sądowych.

Status organizacji pożytku publicznego nadaje instytucjom pożytku publicznego prawo do otrzymywania 1% podatku dochodowego od osób fizycznych na mocy wpisu w corocznej deklaracji PIT. Metody finansowania OPP uwzględniają także darowizny od osób fizycznych. Darowizny te zmniejszą jednocześnie podstawę opodatkowania dla darczyńcy, podlegając odliczeniom od dochodu.

Instytucje pożytku publicznego wraz ze wpisem do KRS otrzymują również obowiązki związane z zapewnianiem transparentności finansowej. Fundacje pożytku publicznego muszą wprowadzić w swoich strukturach mechanizmy kontroli przepływów pieniężnych, a także regularnie publikować sprawozdania odnośnie do realizacji celów statutowych.

Statut kontra status w OPP

Nie wszyscy mogą być świadomi różnicy pomiędzy statusem a statutem OPP. Jak już wspomnieliśmy powyżej, status OPP to stan prawny, uruchamiający przywileje i obowiązki wynikające z ustawy. Statut jest wewnętrznym dokumentem organizacyjnym, z którego jasno wynika profil działalności i cele długoterminowe danej fundacji. Realizacja celów statutowych jest jednym z kryteriów oceny wiarygodności instytucji charytatywnej działające pod parasolem prawnym OPP. Statut organizacji powstaje jednak już w momencie jej założenia. Natomiast status OPP można uzyskać po dwóch latach działalności. Dlatego bardzo często konieczne staje się zmodyfikowanie założeń statutowych pod kątem regulacji wynikających z nowego statusu prawnego.

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wymaga, aby statut OPP zawierał zapisy zabraniające określonych czynności. Fundacje pożytku publicznego nie mogą udzielać pożyczek ani zabezpieczać majątkiem zobowiązań organizacji. Status OPP wymaga zawarcia w statucie organizacji zapisów o zakazie przekazywania lub wykorzystywania majątku na rzecz członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, chyba że to wykorzystanie bezpośrednio wynika z celu statutowego.

Jak działają instytucje pożytku publicznego?

OPP realizują swoje cele statutowe w obszarach określanych jako sfera zadań publicznych. Są to wszelkiego rodzaju czynności dla dobra społecznego, podtrzymywania tradycji narodowej, ochrony zdrowia, pomocy osobom pokrzywdzonym itp. Zgodnie z zapisami zawartymi w ustawie, status fundacji pożytku publicznego zakłada, że organizacja będzie przeznaczać pełną wartość swoich dochodów na cele statutowe, nie będzie działać dla osiągnięcia zysku i nie przeznaczy zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników. Wynikająca ze statutu działalność organizacji pożytku publicznego umożliwia zatem prowadzenie działalności odpłatnej lub nieodpłatnej. Jedynym warunkiem pozostaje tutaj pełna przejrzystość finansowa i przeznaczanie każdej części dochodów na cele wynikające ze statutu. Status organizacji pożytku publicznego nadaje tym podmiotom wiele dodatkowych uprawnień, scalając działalność do jednolitego systemu prawnego.